အိႏၵိယျပည္၌ ဗုဒၶဘာသာ ကြယ္ရျခင္းအေၾကာင္း

       အိႏၵိယျပည္သည္ ဗုဒၶျမတ္စြာ ပြင့္ထြန္းေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ မဟာေဗာဓိပင္တည္ရွိေသာ ပထမဆုံး သာသနာ ပႏၷက္ခ်ရာ တိုင္းျပည္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထို႔မွတဆင့္ သီဟို၊ ဗီယက္နာမ္၊ လာအို၊ အာဖဂန္၊ ကေမၻာဒီယား၊ ယိုးဒယား ေဒသမ်ားသို႔ျပန္႔ႏွံ႕ကာ ေနာက္ဆုံး ျမန္မာျပည္သို႔ေရာက္လာခဲ့သည္။ ထိုသို႔ သာသနာထြန္းကာရာ ၊ ဘုရားပြင့္ရာ ေဒသပင္လွ်င္ သာသာနာကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရေသးလွ်င္ ကၽြန္ဳပ္တို႔ တိုင္းျပည္တြင္ေရာ မည္မွ် ၾကာေအာင္ သာသနာရွိေနနိုင္မည္နည္း???

     အိႏၵိယျပည္၏ သာသနာသမိုင္းကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ ေအာက္ပါ အခ်က္သုံးခ်က္သည္ သာသနာကြယ္ ရျခင္းအေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရပါသည္။

၁။ ရဟန္းေတာ္မ်ား သီလ၊ ေမတၱာ၊ ခႏၱီစေသာ အေျခခံ ရဟန္က်င့္၀တ္မ်ား၌ ေလ်ာ့ပါးအားနည္းျခင္း၊ ေနာက္ဆုံး လုံး၀ သိကၡာမရွိျခင္း။

၂။ အတၱ၀ါဒသည္ ေခါင္းေဆာင္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ျဖင့္ အတြင္းလႈိက္၍ေမႊျခင္း။ (ေနာက္ဆုံး ဗုဒၶဘာသာ အမည္မွ်သာခံ၍ အတၱကို မ႑ဳိင္ထားေသာ မဟာယန ရဟန္းမ်ားျဖစ္လာရျခင္း၊ ထိုမွတဆင့္ ဂိုဏ္းဆရာ၊ ေမွာဆရာအျဖစ္သို႔ ေရာက္ျခင္း။)

၃။ အျခားေသာ ၀ါဒရွိ မင္းအစိုးရ တို႔၏ အဓမၼအၾကမ္းဖက္၍ ႏွိပ္စက္သတ္ျဖတ္ျခင္း။

        ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူၿပီးေနာက္ အႏွစ္တရာၾကာေသာအခါ ၀ဇၨီတိုင္းသား ရဟန္းမ်ားသည္ ၀ိနည္းဥပေဒကို ရိုေသစြာမလိုက္နာၾကေတာ့ပဲ ေရႊေငြႏွင့္ ေသရည္ေသရက္ စသည္တို႔ကို ရဟန္းတို႔ႏွင့္အပ္စပ္သည္ စသည္ျဖင့္ အဓမၼတရား ဆယ္ပါးကို တီထြင္ျပဳလုပ္လာၾကသည္။ လူႏွင့္နီးစပ္ရန္ ၀ိနည္း ကိုျပန္လည္ျပင္ဆင္လိုၾက၏။ မေထရ္ႀကီးမ်ားက ၀ိနည္းေဒသနာသည္ အာဏာေဒသနာေတာ္ ျဖစ္၍ တိတိက်က် လိုက္နာရမည္ဟု ေၾကျငာခဲ့ၾက၏။ အႀကီးအက်ယ္ ျငင္းခုန္ၾက၏။ စိတ္၀မ္းကြဲၾက၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ေ၀သာလီျပည္၌ ကာလာေသာကမင္းကို အမွီသဟဲျပဳ၍ ဒုတိယသံဂါယနာတင္ၾကၿပီးလွ်င္ အဓမၼတရားမ်ား ကိုပယ္ဖ်က္ခဲ့ၾကရသည္။ တိတိက်က် ျပတ္ျပတ္သားသား ဆုံးျဖတ္၍ ၀ိနည္းေလးစားေသာ ယင္းမေထရ္ႀကီး မ်ားကို ေထရ၀ါရဂိုဏ္းဟု၄င္း၊ အဓမၼ၀တၳဳဆယ္ပါးကို တီထြင္ေသာ သံဃာမ်ားကို မဟာသံဃိကဂိုဏ္းဟု၄င္း ေခၚတြင္ခဲ့ၾက၏။ မဟာသံဃိကဂိုဏ္းကလည္း သီးျခား သံဂါယနာတင္ၾကျပန္သည္။

      ဒုတိယ သံဂါယနာေခတ္မွစ၍ တတိယ သံဂါယနာေခတ္ (အေသာကမင္းေခတ္) အထိ 125 ႏွစ္အတြင္း ေထရ၀ါဒမွ (12)ဂိုဏ္း၊ မဟာသံဃိကမွ (6)ဂိုဏ္း အသီးသီးကြဲထြက္ၾကျပန္သည္။

      ထို႔ေနာက္ ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံ ဂိုဏ္းမ်ားက ျမတ္စြာဘုရားကို ထာ၀ရဘုရား၊ ထာ၀ရဘုံ စသည္ျဖင့္ အေတြးအေခၚ တရားသစ္မ်ားကို ဖန္တီးလာၾကကုန္၏။ ထို႕ေၾကာင့္ မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆ စေသာ မဟာေထရ္ႀကီးတို႔သည္ ပါဋလိပုတ္ျပည္၌ အေသာကမင္းကို မွီ၍ တတိယ သံဂါယနာတင္ၾကရသည္။

        မူရင္းတရားေတာ္ကို မလိုက္နာခ်င္ေသာ သံဃာမ်ားကလည္း သီးျခား သုတ္၊ ၀ိနည္း၊ အဘိဓမၼာ တို႔ကို တီထြင္၍ သီးျခား သံဂါယနာတင္ၾကျပန္သည္။ အယူ၀ါဒ အက်င့္သိကၡာ၌ အလြန္းအမင္း ကြဲျပားျခားနား ၾကေလၿပီ။

      အေသာကမင္း၏ ေနာက္ကာလ၌ အိႏၵိယျပည္တြင္ လူမ်ဳိးအသီးသီး၊ မင္းဆက္အမ်ဳိးမ်ဳိး ၀င္ေရာက္ လာၾကရာ ဆုံဂ မင္းဆက္ ပုရွမိႀတမင္း( BC-184)ခန္႔တြင္ ထိုမင္းသည္ ျဗဟၼဏ၀ါဒ ရွင္သန္ျပန္႔ပြားေရး အတြက္ ကုကၠဳဋာရာမ စေသာ သာသနာ့အေဆာက္အဦ မ်ားစြာႏွင့္ သံဃာေတာ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးသတ္ျဖတ္ခဲသည္။ က်န္ေသာ သံဃာမ်ားကိုလည္း သံဃာဦးေခါင္းတစ္လုံး ဆုေငြ 500 စသည္ျဖင့္ေၾကျငာ ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ရိုးရိုးေသသူမ်ားပင္လွ်င္ ကတုံးရိတ္ၿပီး ဆုေငြထုတ္ယူုၾကသည္ဟုပင္ ထင္ရွားခဲ့ေသာ ေခတ္ျဖစ္သည္။

     ၄င္းေနာက္တြင္ ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံ သဗၺတၳိ၀ါဒဂိုဏ္းကလည္း က်မ္းစာအမ်ဳိးမ်ဳိး ေရးသား၍ အခ်င္းခ်င္း အျငင္းပြားၾကျပန္ရာ ဂ်လန္ဒရၿမိဳ႕(ကစ္ရွမီးယား)၌ ကနိသွ်ကမင္းႀကီး ႏွင့္ ၀သုမိတၱ၊ အႆေဃာသမေထရ္ႀကီးတို႔ ဦးစီး၍ သံဂါယနာ တင္ခဲ့ၾကျပန္သည္။ ထိုအခါ ၀ိဘာသွ်ေခၚ (မဟာယန) အ႒ကထာႀကီး သုံးက်မ္းကို ျပဳစု၍ ၀ိဘာသွ်ဂိုဏ္းဟု ကြဲျပားခဲ့၏။

   ၁။  ဟိနယာန (အရဟတၱယာန၊ သာ၀ကယာန)

   ၂။  ပေစၥကဗုဒၶယာန

   ၃။  ဗုဒၶယာန (မဟယန ေဗာဓိသတၱလမ္းစဥ္) ဟု လမ္းသုံးသြယ္တီထြင္ၾကကုန္၏။

(၁)ရာစု၊ (၂)ရာစုတို႔တြင္ ဟိနယာနကို က်ဥ္းေျမာင္းယုတ္ညံ့သည္ ဟုရႈတ္ခ်ကာ ရဟႏၱာကို အထင္ေသးလာၾက၏။ ၄င္းတို႔၏ယူဆခ်က္မ်ားကို ၾသဇာတက္၍ လူႀကိဳက္မ်ားလာေစရန္ ပညာပါရမိတာ စေသာ သုတၱန္ႀကီးမ်ားကို ဘုရားေဟာျဖစ္ေလဟန္ ဘုရားအမည္ကိုသုံး၍ ေရးသားၾက၏။ (၂)ရာစု (၃)ရာစုမ်ားတြင္ မဟာယနဂိုဏ္း ၀ါဒကို အတိအလင္း ေရးသားလာၾကသည္။ မ်ားျပားလွေသာ ေဗာဓိသတၱ(ဘုရားအေလာင္း (၀ါ) ဘုရားဆုပန္ထားသူ) မ်ားကိုတီထြင္လာၾက၏။

   ထိုသို႔ အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖုံဖုံ ကြဲရသည့္အထဲတြင္ သာသနာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ေသာ မင္းမ်ားလည္းအုပ္စိုးခဲ့သည္။ ခရစ္ႏွစ္ 340 တြင္ နန္းစံေသာ သမုဒၵဂုၾတမင္းသည္ ရဟန္းမခံရ၊ တရားမေဟာရ စသည္ျဖင့္ ဥပေဒထုတ္ျပန္ကာ သာသနာခ်ည့္နဲ႕ေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

     ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း 500-600 ေလာက္တြင္ သုတ္သစ္၊ အဘိဓမၼာသစ္တို႔ကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ႀကီး ေရးသား၍ ပင္ရင္းမူလ သာသနာႏွင့္ ျခားနား ကင္းကြာခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္း ၀ိဒါတႏိုင္ငံငယ္၌ နာဂဇၨဳနေခၚ အဘိဓမၼာဆရာႀကီးက မဇၥ်ိမက (သုည၀ါဒ) ဂိုဏ္းႀကီးကို တည္ေထာင္၏။ ေလာဂ်စ္နည္း၊ ဒိုင္ယာလက္စ္တက္ နည္းအရ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ဆံဆံ ၀ါဒသစ္ကို ဖန္တီးခဲ့သည္။

        ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း 200-အၾကာ ၀ိဘာသွ်ာ၀ါဒကို ပယ္၍ ပါဠိေတာ္(မဟာယနသုတၱန္မ်ား) ကိုသာ ခံယူေသာ သုတၱႏၱိကဂိုဏ္းဟု တစင္ေထာင္ၾကျပန္၏။  ဤဂိုဏ္း၌ အထင္ရွားဆုံး ေခါင္းေဆာင္မွာ ေအဒီ-400 ရာစုတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ၀သုဗႏၶဳႏွင့္ ၄င္း၏ညီ အသဂၤ (၀ိညာဏ၀ါဒ ေခၚ နာမ္အဓိက၀ါဒဂုိဏ္းတည္ေထာင္သူ) တို႔ျဖစ္သည္။ ထိုဂုိဏ္းမွ ယုတၱိေဗဒ(Logic) ဗုဒၶဘာသာဂုိဏ္းႀကီး ခြဲျခားကာ ဒိသာနာဂႏွင့္ ဓမၼကိတၱိတို႔ ေပၚထြန္းလာခဲ့ၾကျပန္သည္။

  AD-400ရာစုတြင္ ေ၀ဘာသွ်ိက၊ သုတၱႏၱိက၊ ၀ိညာဏ(ေယာဂါ၀စရ) မဇၥ်ိမိက ဟူေသာ ဗုဒၶဘာသာ အမည္ခံ ဂိုဏ္းႀကီးေလးဂိုဏ္း ေပၚထြန္းလွ်က္ရွိသည္။ ျဗဟၼဏမ်ားႏွင့္ အေတြးအေခၚ တိုက္ပြဲ ဆင္ႏြဲၾကေလသည္။ ထိုႏွစ္၀န္းက်င္တြင္ အိႏၵိယ၌ ပင္ရင္းမူလ ဗုဒၶသာသနာျဖစ္ေသာ ေထရ၀ါဒႏွင့္ ပါဠိစာေပမ်ား ဆိတ္သုဥ္းရေလၿပီျဖစ္သည္။ ဗုဒၶ၏ ပင္ရင္း မူမွန္တရားေတာ္ကား အဘယ္နည္း ဟုသိျမင္ရန္ ခက္ခဲသြားေလေတာ့၏။

      ေဗာဓိသတၱ(ဘုရားေလာင္း) ကိုပင္ ဘုရားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ကိုးကြယ္လာၾက၏။ မဟာယန ကဗ်ာဆရာႀကီးမ်ားသည္ ေဗာဓိသတၱကို ကိုးကြယ္ပူေဇာ္ရန္၊ မဟာယနသာလွ်င္ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း တရားအျဖစ္ ျပရန္ သုတၱ၊ ကဗ်ာ၊ စရိတ စာေပ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေရးသားလာၾကသည္။ ဘုရားထက္ ဘုရားေလာင္းကို ပိုအသားေပး အေလးယူလာၾကသည္။ ေနရာအႏွံ ့တြင္ ေဗာဓိသတၱကို နတ္ဘုရားအသြင္ ကိုးကြယ္ပသလာၾကကုန္၏။ အစစ္အမွန္ကြယ္ၿပီ ျဖစ္သည္။

မဟာယနတို႔သည္ (900)ရာစုမွ (1200)ရာစုအတြင္း မႏၱရယာန မႏၱဂိုဏ္းႀကီးကို တည္ေထာင္လာၾကျပန္၏။ ပညာပါရမိတာ ၊ သဒၶမၼပု႑ရိက စေသာ မဟာယန သုတၱန္ႀကီးမ်ားသည္ အလြန္ရွည္လ်ား ရႈပ္ေထြးလြန္းသျဖင့္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ဂါထာမ်ားေရး၍ ဓာရဏီေခၚ ႏႈတ္ငံုေဆာင္ ရြတ္ဆိုၾက ကုန္၏။ ထို႔ေနာက္တြင္ကား အစဂါထာ၊ အဆုံးဂါထာေလာက္သာရြတ္ျခင္း၊ ထို႔ေနာက္ သံ၊ ဂုံ၊ မ ကဲ့သို႔ အတိုေကာက္ရြတ္ျခင္း၊ ထိုေနာက္ မရြတ္ေတာ့ဘဲ စာရြတ္၊ ေပရြတ္တို႔တြင္ေရး၍ ျပာခ် မ်ဳိျခင္းမ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။

         ဂါထာမႏၱန္ရြတ္ျခင္း၊ ပုတီးစိတ္ျခင္း၊ ဆုေတာင္းပုံပါေသာ စက္၀ိုင္းဘီးမ်ား လွည့္ေပးျခင္းတို႔ကို အထူးအသားေပးခဲ့ၾကသည္။ (၅၀၀)ရာစုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ ထိုအမႈမ်ားသည္ တရုတ္၊ တိဗက္ စသည္သို႔ ျပန္႔သြားသည္။ ဘုရင္ႏွင့္ သူေဌးမ်ား ကိုးကြယ္၍ ခမ္းနားေသာ ေက်ာင္းမ်ား ေဆာက္လုပ္လွဴၿပီးလွ်င္ အလွဴအတန္း ရက္ေရာလာၾကရာ အရည္အခ်င္းမမွီေသာ အညံ့စားပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း သာသနာ့ေဘာင္သို႔ ၀င္ေရာက္လာၾကသည္။ ၄င္း အညံ့စား ရဟန္းတို႔ မ်ားျပားလာ၍ အားေကာင္းလာေသာအခါ ၀ိနည္းကို ေပါ့ေပါ့တန္တန္ လုပ္ပစ္ၾကသည္။ ဂႏၱဓုရ၊ ၀ိပႆနာဓုရ တို႔ကို မေလ့က်င့္ မလိုက္နာၾက၊ စားကာ ေသာက္ကာ ေနလာၾကသည္။

       ထိုရဟန္းမ်ဳိးတို႕ကပင္ သုတၱန္ကို ျပင္ဆင္ျခင္း၊ တႏၱရစာေပတုိ႔ကို ေရးသားျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ၾကသည္။ မႏၱာန္စုပ္ျခင္း၊ အင္းခ်ျခင္း၊ ေမွာ္၀င္ျခင္း၊ ေဆးကုျခင္း၊ ေဗဒင္ေဟာျခင္း၊ နကၡတ္ၾကည့္ျခင္း စေသာ ေလာကီ အလုပ္တို႔ကိုသာ အႀကီးအက်ယ္ျပဳလုပ္လာၾကသည္။ လူထုကိုလည္း လွ်ဳိ႕၀ွက္သိပ္သည္းစြာ စည္းရုံး သိမ္းသြင္းၾကသည္။ (၉၀၀)ရာစုသို႔ေရာက္ေသာအခါ မူလ မဟာယနတို႔သည္ (၀ဇိရယာန) မႏၱာန္ဂုိဏ္းႀကီးကို မတားဆီးႏိုင္ေတာ့ေခ်။ (ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံ မဟာယာနဂိုဏ္းကြဲတစ္ခုျဖစ္ေသာ) ၀ဇိရယာနဂုိဏ္းသည္ လူျပိန္းႀကိဳက္ လွ်ိဳ႕၀ွက္လုပ္ငန္း၊ ဣဒၶိပါဒ္လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ခဲ့ၾက၏။ ဥပမာ ဗူးသြင္းျခင္း၊ နားမလည္ေသာ စကားသုံးျခင္း၊ အဂၢိရတ္ထိုးျခင္း၊ ေဆးစီရင္ျခင္း၊ အင္းခ်ျခင္း၊ ဂုသွ်မႏၱ၊ စကၠသမၻ၀၊ ဂုဠမႏၱာန္ စသည္တို႔ကို သီးျခားေရးသားၿပီး သမထေမွာ္သြင္းျခင္းႏွင့္ သဒၶိမ်ားကို ျပကာ လူအမ်ားစုအား သိမ္းသြင္း ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ၾကေလ၏။ စိတ္ညွိဳ႕ျခင္း၊ သမထအာရုံျပဳျခင္းမ်ား ပို၍ ေခတ္စားလာ၏။

     မူလသာသနာ ေမွးမိွန္ေစသည္သာမက မဟာယနဂုိဏ္းမ်ားကိုပင္ ၀ဇိရယာနပုံစံသို႔ ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ၾကသည္။ ပန္းဦးလႊတ္ျခင္း၊ အဘိသိက္ခံျခင္း၊ ေရႊေငြအလွဴခံျခင္း စေသာ ကိုယ္က်ဳိးရွာ ကာမဂုဏ္ခံစားမႈမ်ား၊ အတၱကိလမထက်င့္ျခင္း(ေရငုပ္၊ တုံးခုံ၊ မီးလႈံ၊ ဇယ္ခတ္၊ သဲက်ဳံး) ၊ သိဒၶိကိစၥတို႔ကို လုံးပန္း၍ (၁၂)ရာစုတြင္ ကာမဂုဏ္ေဖာက္ျပန္မႈ၊ တန္ခိုးအလြဲသုံးစားမႈတို႔ေၾကာင့္ တျဖည္းျဖည္း သိကၡာက် ေလေတာ့၏။ (800)ရာစုႏွင့္ (900)ရာစုမ်ားတြင္ သာသနာ့သမိုင္းတြင္ အစဥ္အလာၾကီးခဲ့သည့္ နာဠႏၵာတကၠသိုလ္၊ ၀ိၾကမသီလတကၠသိုလ္ စသည္တို႔ကပင္ ၀ဇိရယာန လမ္းစဥ္မ်ားကို သင္ၾကားခဲ့ၾက၏။ ထိုမွတဆင့္ နတ္၀င္၊ နတ္ပူးျခင္း၊ စုန္း၊ ကေ၀၊ တေစၦ စေသာ ေအာက္လမ္းပညာရပ္မ်ားကို ပူးတြဲ ေလ့လာ ၾကျပန္သည္။
        ထို႔ျပင္တႏၱရယာန၀ါဒီိတို႔သည္ ေဗာဓိသတၱရုပ္တုမ်ား အမ်ဳိးမ်ဳိး ထုလုပ္ကိုးကြယ္ၾက၍ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ပုံမ်ားကိုပင္ ထုလုပ္ကိုးကြယ္လာခဲ့ၾက၏။ (800)စုမွ (1000)ရာစုအတြင္း ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံ ၀ိဇၨာ၊ ေဇာ္ဂ်ီ၊ တပသီႀကီးမ်ား ေျမာက္မ်ားစြာ ေပၚထြန္းလာကာ ၀ိဇၨာဂိုဏ္း ပညာရပ္ တို႔ကိုထူေထာင္ကာ သိမ္းသြင္းခဲ့ၾကျပန္သည္။ ထင္ရွားေသာ ဂုိဏ္းဆရာမ်ားမွာ ဆရသဟပါ၊ ဓမၼရူပ၊ ဂူဓရူပ၊ သမၻ၀ စသည္တို႔ ျဖစ္ၾကၿပီး အ၀တ္စုပ္၀တ္ျခင္း၊ အဂၢိရတ္ထိုးျခင္း၊ မႏၱာန္စုပ္ျခင္း၊ သုႆာန္၌ေနျခင္း၊ အရိုးခြံကိုသုံးျခင္း၊ ေဆး၀ါးစီရင္ျခင္း၊ ဂႏၶာရီပညာရပ္မ်ားလုပ္ျခင္း စသည့္ ထူးထူးဆန္းဆန္း တို႔ကိုျပဳလုပ္ကာ လူအမ်ားကို သိမ္းသြင္းၾကသည္။ ထို႔ထက္ဆိုးရြားစြာ ေသရည္ေသရက္ေသာက္ျခင္း၊ ပန္းဦးလႊတ္ျခင္းတို႔ကို အဆန္းထြင္လာၾကျပန္သည္။

 သာသနာေမွးမိွန္လာေသာ ထိုေခတ္က အိႏၵိယျပည္တြင္ မင္းစိုးရာဇာ ကုန္သည္ သူေဌးသူၾကြယ္မ်ားကပင္ ထိုလူထူးဆန္းႀကီးမ်ားကို ခ်ီးေျမွာက္ကိုးကြယ္လာၾက၏။ တိုင္းျပည္ေအးခ်မ္းေရး၊ လုံၿခဳံေရး၊ ေဘးရန္ကင္းေရး အတြက္ပင္ ထုိသူတို႔၏ အတတ္ပညာျဖင့္ အသံုးျပဳကာ အင္းမ်ား မႏၱာန္မ်ားျဖင့္ကာကြယ္ၾကသည္။

၀ိနည္းေတာ္ႏွင့္အညီ ေနထိုင္ၾကေသာ ရဟန္းအနည္းစုမွာမူကား ဆင္းရဲၿငိဳျငင္စြာ အသက္ေမြးၾကရၿပီး အင္အား နည္းသည္ထက္နည္းပါးသြားၾကရေတာ့၏။ ရဟန္းေတာ္တို႔ အတြင္းသာသနာ ေပ်ာ့ညံ့အားနည္း ေသာအခါ အခ်ဳိ႕ရဟန္းမ်ား ၀ိဇၨာက်င့္စဥ္မ်ားဆီသို႔ အာရုံစိုက္သြားၾကသည္။

(၁၁၀၀)ရာစုသို႔ေရာက္ေသာအခါ လူမ်ားစုသည္ အယူသည္းမႈ အုပ္စုကြဲ၍ ျငင္းခုံမႈမ်ား မ်ားျပားလာ၏။ တာခ့္၊ မြန္ဂိုလ္နွင့္ အာဖဂန္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ေသာ ရဟန္းေတာ္တို႔၏ ေက်ာင္းႀကိီးမ်ားကို လုယက္တိုက္ခုိက္လာၾကကုန္၏။
    ၀ိဇၨာ၊ ေဇာ္ဂ်ီးဂိုဏ္း၀င္တို႔သည္ ၀ိဇၨာမႏၱာန္ အင္း တို႔ျဖင့္ကာကြယ္ၾကေသာ္လည္း အခ်ည္းႏွီးျဖစ္ခဲ့ရေလ၏၊ တကၠသိုလ္ႀကီးမ်ား၊ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမ်ား မီးရႈိ႕ဖ်က္ဆီးျခင္းခံၾကရ၏။ ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံ ရဟန္းတို႔သည္ အဇၥ်တၱသႏၱာန္၌ အက်င့္သီလ ယိုယြင္းၿပီး ပစၥည္းရွင္ႀကီးမ်ား ျဖစ္ေနသည္ကတေၾကာင္း၊ ဗဟိဒၶႏိုင္ငံေရး ရႈပ္ေထြးေနသည္ကတစ္ေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ (1400)ရာစုခန္႔တြင္ အိႏၵိယျပည္တြင္ ဗုဒၶဘာသာသည္ လုံး၀ ကြယ္ေပ်ာက္သြားေတာ့သည္။

ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အိႏၵိယျပည္တြင္ အားနည္းေနေသာကာလတြင္ သီရိလကၤာတြင္ စတင္ ထြန္းကားလာခဲ့သည္။ အိႏၵိယတြင္သာသနာကြယ္ေသာအခါ သာသနာသည္ သီဟို၌ တြင္ ထြန္းကားစည္ပင္ေနေတာ့သည္။ တဖန္ သီဟို၌ တြင္ သာသနာညႈိးမိွန္ေသာအခါ သထုံသို႔ေရာက္လာကာ သာသနာထြန္းကားလာျပန္သည္။ ထိုမွတဆင့္ ပုဂံသို႔ေ၇ာက္လာကာ သာသနာ ျပန္႔ပြားလာခဲ့သည္။
ဗုဒၶသာသနာသည္ တစ္ေနရာ၌ ညိႈးမွိန္လာလွ်င္ အနာဂတၱံသဉာဏ္ရ ရဟႏၱာမေထရ္ႀကီးမ်ားက သာသနာ ျပန္႔ပြားႏိုင္မည့္ ေနရာေဒသ တိုင္းျပည္တို႔သို႔ ေရြ႕ထားၾကပါသည္။
 ထို႔ေၾကာင့္ သာသနာသည္ ဘုရားဗ်ာဒိတ္ထားခဲ့သည့္အတိုင္း ႏွစ္ေပါင္း 5000 တည္ရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။