Friday, April 6, 2012

ေစတသိက္

 ေစတသိက္ဆိုသည္မွာ စိတ္ကိုမွီတြယ္၍ စိတ္ကို ျခယ္လွယ္ေသာ သေဘာတရားကို ေစတသိက္ဟုေခၚပါသည္။
ေစတသိက္စုစုေပါင္း(၅၂)မ်ဳိးရွိပါသည္။ စိတ္တစ္ခုျဖစ္တိုင္းျဖစ္တိုင္း ေစတသိက္အနည္းဆုံး (၇)မ်ဳိးယွဥ္ ၿပီး အမ်ားဆုံး (၃၇)မ်ဳိးထိယွဥ္ႏိုင္ပါသည္။  စိတ္တစ္ခုျဖစ္လွ်င္ ေစတသိက္(၅၂)မ်ဳိးလုံးမယွဥ္ႏိုင္ပါ။ ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ ေစတသိက္မ်ားသာလွ်င္ယွဥ္ျဖစ္ပါသည္။

 ေစတသိက္တို႔၏ အဂၤါေလးရပ္ရွိပါသည္။
(၁) ဧကုပၸါဒ    = စိတ္ႏွင့္အတူျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ဧကနိေရာဓ = စိတ္ႏွင့္အတူခ်ဳပ္ျခင္း၊
(၃) ဧကာလမၺန  = စိတ္ႏွင့္ တူေသာအာရုံရွိျခင္း၊
(၄) ဧက၀တၳဳက  = စိတ္ႏွင့္ တူေသာမွီရာ၀တၳဳရွိျခင္း၊
          တို႔ျဖစ္ပါသည္။

 (က) စိတ္အားလုံးႏွင့္ယွဥ္ျဖစ္ႏိုင္ေသာ ေစတိသိက္(၇)မ်ဳိး
၁။ ဖႆ = အာရုံကိုေတြ႕ထိျခင္းသေဘာ၊
၂။ ေ၀ဒနာ  = အာရုံ၏ အရသာကိုခံစားျခင္းသေဘာ၊
၃။ သညာ       = အာရုံကို မွတ္သားျခင္းသေဘာ၊
၄။ ေစတနာ     =  ယွဥ္ဖက္ စိတ္ေစတသိက္တို႔ကို ဆိုင္ရာကိစၥတို႔၌ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ 
                        ေစ့ေဆာ္တိုက္တြန္းျခင္းသေဘာ၊
၅။ ဧကဂၢတာ    = တစ္ခုတည္းေသာ အာရုံ၌ တည္တံ့ျခင္း၊ တည္ၾကည္ျခင္းသေဘာ၊
၆။ ဇီ၀ိတိေႃႏၵ   = ယွဥ္ဖက္ စိတ္၊ ေစတသိတ္တရားတို႔ကို သက္တမ္းျပည့္တည္တံေအာင္ 
                        ေစာင့္ထိန္းျခင္းသေဘာ၊
၇။ မနိကာရ    = အာရုံကိုႏွလုံးသြင္းျခင္းသေဘာ၊

(ခ) ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ စိတ္ႏွစ္မ်ဳိးလုံးႏွင့္ ေရာေထြးယွဥ္ႏိုင္ေသာ ေစတသိက္(၆)မ်ဳိး

၈။ ၀ိတက္    = ယွဥ္ဖက္ စိတ္၊ ေစတသိက္တရားတို႔ကို အာရုံသို႔တင္ေပးျခင္းသေဘာ၊
၉။ ၀ိစာရ       = အာရုံကိုသုံးသပ္ျခင္း၊ (ထပ္၍ ထပ္၍ယူျခင္း) သေဘာ၊
၁၀။ အဓိေမာကၡ  = အာရုံကိုဆုံးျဖတ္ျခင္းသေဘာ၊
၁၁။ ၀ီရိယ         = ယွဥ္ဖက္တရားတို႔ကို မဆုတ္နစ္ေအာင္ အားထုတ္ျခင္းသေဘာ၊
၁၂။ ပီတိ           = အာရုံကိုႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ၊
၁၃။ ဆႏၵ          =  အာရုံကို လိုခ်င္ေတာင့္တျခင္းသေဘာ၊

(ဃ) အကုသိုလ္ေမာဟ ေစတသိက္(၄)မ်ဳိး
 ၁၄။ ေမာဟ       = အာရုံ၏သေဘာအမွန္ကိုမသိျခင္း၊ ဖုံးကြယ္ျခင္းသေဘာ၊
၁၅။ အဟိရိက     = ဒုစရိုက္မေကာင္းမႈကို ျပဳလုပ္ရန္ မရွက္ျခင္းသေဘာ၊
၁၆။ အေနာတၱပ   = ဒုစရိုက္မေကာင္းမႈကို ျပဳလုပ္ရန္ မေၾကာက္လန္႔ျခင္း သေဘာ၊
၁၇။ ဥဒၶစၥ            = အာရုံေပၚ၌ စိတ္မၿငိမ္သက္ျခင္းသေဘာ၊ ပ်ံ႕လြင့္ျခင္းသေဘာ၊

(င) အကုသိုလ္ေလာဘ ေစတသိက္(၃)မ်ဳိး
 ၁၈။ ေလာဘ        = ကာဂုဏ္အာရုံကိုကပ္ၿငိတပ္မက္ျခင္းသေဘာ၊ လိုခ်င္ျခင္းသေဘာ၊ 
၁၉။ ဒိ႒ိ               = လြဲမွားစြာ ျမင္ျခင္း၊ ယူုဆျခင္းသေဘာ၊ အယူမွား၊
၂၀။ မာန             = ေထာင္လႊား၀ံ့ၾကြားျခင္းသေဘာ၊ 

(စ) အကုသိုလ္ေဒါသ ေစတသိက္(၄)မ်ဳိး
 ၂၁။ ေဒါသ        = ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းျခင္းသေဘာ၊
၂၂။ ဣႆာ      = သူတစ္ပါး၏စည္းစိမ္ခ်မ္းသာျခင္းကို ျငဴစူျခင္း၊ မနာလိုျခင္းသေဘာ၊ 
၂၃။ မစၦရိယ       = မိမိ၏စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို လွ်ိဳ႕၀ွက္ျခင္းသေဘာ၊ ၀န္တိုျခင္း၊ ႏွေျမာျခင္းသေဘာ၊
၂၄။ ကုကၠဳစၥ        = ေနာင္တ တစ္ဖန္ပူပန္ျခင္းသေဘာ၊

(ဆ) အကုသိုလ္ ေစတသိက္(၃)မ်ဳိး
 ၂၅။ ထိန           = စိတ္ေလးလံထိုင္းမႈိင္းျခင္းသေဘာ၊ စိတ္မခံ့ျခင္းသေဘာ၊ 
၂၆။ မိဒၶ             = ေစတသိက္တို႔၏အမႈ၌ ေလးလံထိုင္းမႈိင္းျခင္း၊ မခံ့ျခင္းသေဘာ၊
၂၇။ ၀ိစိကိစၦာ       = ယုံမွားသံသယျဖစ္ျခင္းသေဘာ၊

(ဇ) တင့္တယ္ေသာကုသိုလ္ ေစတသိက္(၁၉)မ်ဳိး
၂၈။ သဒၶါ          = ယုံၾကည္ျခင္း၊ ၾကည္လင္ျခင္းသေဘာ၊
၂၉။ သတိ         = ေအာက္ေမ့ျခင္းသေဘာ၊
၃၀။ ဟိရီ          = မေကာင္းမႈဒုစရိုက္ကို ရွက္ျခင္းသေဘာ၊မုန္းျခင္းသေဘာ၊
၃၁။ ၾသတၱပၸ       = မေကာင္းမႈဒုစရိုက္ကို ေၾကာက္လန္႔ျခင္းသေဘာ၊
၃၂။ အေလာဘ  = မလိုခ်င္ျခင္းသေဘာ၊ 
၃၃။ အေဒါသ    = မၾကမ္းတမ္း၊ မခက္ထန္ျခင္းသေဘာ၊(ေမတၱာ)
၃၄။ တၾတမဇၥ်တၱတာ =ယွဥ္ဖက္တရားတို႔အားဆိုင္ရာကိစၥတို႔ကိုမယုတ္မလြန္မွ်တစြာ ေဆာင္ရြက္
                              ၾကရန္ တည့္မတ္ ထိန္းသိမ္းေပးျခင္းသေဘာ (ဥေပကၡာ)
၃၅။ ကာယပႆဒၶိ   = ေစတသိက္အေပါင္း၏ ၿငိမ္းေအးျခင္းသေဘာ၊
၃၆။ စိတၱပႆဒၶိ      =  စိတ္အေပါင္းတို႔၏ ၿငိမ္းေအးျခင္းသေဘာ၊
၃၇။ ကာယလဟုတာ = ေစတသိက္အေပါင္းတို႔၏ ေပါ့ပါးသြက္လက္ျခင္းသေဘာ၊
၃၈။ စိတၱလဟုတာ  = စိတ္အေပါင္းတို႔၏ ေပါ့ပါးသြက္လက္ျခင္းသေဘာ၊
၃၉။ ကာယ မုဒုတာ = ေစတသိက္အေပါင္းတို႔၏ ႏူးညံ့ေျပာင္းအိျခင္းသေဘာ၊
၄၀။ စိတၱ မုဒုတာ   = စိတ္အေပါင္းတို႔၏ ႏူးည့ံေျပာင္းအိျခင္းသေဘာ၊
၄၁။ ကာယ ကမၼညတာ = ေစတသိက္အေပါင္းတို႔၏ ခံ့ျငားျခင္းသေဘာ၊
၄၂။ စိတၱကမၼညတာ     = စိတ္အေပါင္းတို႔၏ ခံ့ျငားျခင္းသေဘာ၊
၄၃။ ကာယ ပါဂုညတာ  = ေစတသိက္အေပါင္းတို႔၏ ေလ့လာႏိုင္နင္းျခင္းသေဘာ၊
၄၄။ စိတၱ ပါဂုညတာ     = စိတ္အေပါင္းတို႔၏ ေလ့လာႏိုင္နင္းျခင္းသေဘာ၊
၄၅။ ကာယုဇုကတာ     = ေစတသိက္အေပါင္းတို႔၏ ေျဖာင့္မတ္ျခင္းသေဘာ၊
၄၆။ စိတၱဳဇုကတာ       = စိတ္အေပါင္းတို႔၏ ေျဖာင့္မတ္ျခင္းသေဘာ၊

(စ်) သီလကုသိုလ္ ေစတသိက္(၃)မ်ဳိး
၄၇။ သမၼာ ၀ါစာ     = ေကာင္းစြာေျပာဆိုျခင္း၊
၄၈။ သမၼာ ကမၼႏ ၱ  = ေကာင္းစြာ ျပဳလုပ္ျခင္း၊
၄၉။ သမၼာ အာဇီ၀  = ေကာင္းစြာ အသက္ေမြးျခင္း၊

(ည) အက်င့္ကုသိုလ္ ေစတသိက္(၂)မ်ဳိး 
၅၀။ ကရုဏာ    =  သနားၾကင္နာျခင္းသေဘာ၊
၅၁။ မုဒိတာ      = ၀မ္းေျမာက္ဂုဏ္ယူျခင္းသေဘာ၊

 (ဋ) ပညာ ေစတသိက္(၁)မ်ဳိး
၅၂။ ပညိေႁႏၵ    = အာရုံ၏ သေဘာအမွန္ကို ထိုးထြင္းသိျခင္းသေဘာ၊ 



2 Comments:

At April 6, 2012 at 8:02 PM , Blogger ႏုိင္းႏုိင္းစေန said...

အိမ္ကလူကလည္း တရားေခြနားေထာင္သလား မေမးနဲ႔.. စိုင္းနဲ႔ဆို ကိုက္မွာ..

 
At April 6, 2012 at 10:26 PM , Blogger အတၱ said...

ဒီမွာဖတ္ပီး ျပန္ဆရာလုပ္ေပါ့ အစ္မရဲ႕... :)

 

Post a Comment

Subscribe to Post Comments [Atom]

<< Home